2014-yilda Urganch shahrini qayta qurish va obodonlashtirish uchun 1.6 trillion so’mdan ortiqroq mablag` yo’naltiriladi. Ushbu mablag` hisobidan viloyatda bir qator o’quvyurtlari, sport majmualari hamda yoshlar uchun dam olish maskanlari barpo etiladi.

2013-yilda Toshkent axborot texnologiyalari universitetining Urganch filiali hamda talabalar uyining yangi binolari qurilgan edi. "Yoshlar ko’li”, ikkita sport majmuasi, ikkita musiqa san’at maktabi qayta ta’mirlangan edi. 21 ta umumta’limmaktablarining sport zallari, 7 ta kasb-hunar kollejlari hamda 5 ta umumta’limmaktablarida kapital ta’mirlash ishlari amalga oshirildi. 

Shovot kanali qirg`og`ida yoshlarning madaniy dam olishi va ularni sog`lomlashtirishga mo’ljallangan turli sport maydonchalari va boshqa turli ob’ektlari bunyod etildi. Ayni paytda shaharning"Yoshlik” dahasida yopiq mashg`ulotlar kompleksi, zimnastika zali, 2 ta sport zali va basseyn, basketbol va badminton markazlarini qurish ishlari davom etmoqda, deya xabar beradi UzA.  

Pahlavon Maxmud ziyoratgohi. (1246-1327).

 Xiva shahrida "Ichon qal’ada” joylashgan. Polvonlar piri. shoir, tengsiz pahlavon, po’stindo’z, hunarmand va faylauf. Xivada tug`ilgan. Eron Hindiston va Pokiston xalqlari ham pirni kurash tushuvchi polvonlarning piri deb tan olishgan.Islom dinining tasavvuf oqimining yetakchi namoyondasi bo’lgan. "Piryovali”,  "Qit’ali” taxalluslari bilan o’z she’rlarida  Juvonmardiylikni keng tarannum etgan. Uning "Kang – ul haqoniy” masnaviy asari bo’lgan. Hindistonga borib kurash tushgan, Eron shohining bosh polvonini kurash tushib yengib asirlikdagi Xorazmlik yurtdoshlarini qullikdan ozod etib yurtiga qaytara olgan faylasuf polvondur. Xorazmga kelib Xivani ko’rmaslik va Xivaga kelib Polvon pirni ziyorat qilmaslik daryo bo’yiga kelib suvsiz qaytmoq kabidir. 

  Xorazm viloyati Shovot tumanining Monoq mahallasida joylashgan. Miloddan oldingi II – IV asrlarga mansub ziyoratgohdur. Bu xudud o’sha kezlarda  gullab yashnagan katta Vayangan qal’asi(shahri) bo’lgan. Vayangan bobo shaharni mudofaa qilgan avliyo bo’lgan. Keyinchalik bu shahar dushmanlar tomonidan bosib olinib aholisi yoppasiga qilichdan o’tirilgan. Shahar o’rnini tekshirgan arxeyolog olimlar har qatlamda odam suyaklariga uchrayvergan va qazish ishlarini to’xtatishga majbur bo’lishgan. Muqaddas dinimizda marhumlarni bezovta qilmaslik buyurilgani bunga sabab bo’lgan va bu joy bugun ulkan qabriston bo’lib, Vayangan bobo ruhini shod qilmoq maqsadida maqbara qurilgan. Maqbara yonida shifobaxsh tuzli kichik ko’l bo’lib odamlar ming dardga davo deb shifo izlab ham keladilar bu dargohga. Vayangan shahri juda qadimiy bo’lib, "Go’ro’g`li” dostonida shu qal’a nomi tilga olingani buni yaqqol misolidur. "Vayangandan kelgan Avazim” jumlasi ishlatilgan. Siz dostonni o’qigan bo’lsangiz bilasizki Go’ro’g`libekning( yolg`iz ) tutingan o’g`li Avazbekdur. Avazbek shu shahardan Go’ro’g`li tomonidan olib kelingan. Ming marta eshitgandan bir bora ko’rgan afzal deganlaridek keling, ko’ring va tanishing hamda o’zingiz baho bering. 

Muqaddas dinimiz targ`ibot va tashviqotchisi bo’lgan 7 avliyo yohud 7 pirdan biridur. Tarixiy manbalarda kelishicha ulardan yana biri, Hozirgi To’rtko’l (Qadimgi Xorazm zamini) hududidagi Xazrati Sulton Uvays pirimiz va yana biri Buxorodagi Xazrati Bahouddin Naqshbandiy, Samarqandda Imom Ismoil al-Buxoriy va boshqalardur. Shu avliyolarni, qadamjolarni borib ziyorat qilishning o’ziyoq muborak Hazrati Kaba (Makka shahridagi Ibrohim S.A.V qurgan uy) ni ziyorat qilish bilan tenglashtirilar ekan.

 

5. Madaniyati va san’ati. 

Siz Xorazm deganda Xorazm lazgisi, Surnay lazgisi, Lazgi raqsini ko’z oldingizga keltirganingizga aminman. Xorazm lazgisi Alloh Odam Atoga jon baxshida etilayotganda tarannum etilgan degan ma’lumotlar bor. Shuning uchun bu kuy chalinganda raqsga tushib ketmaydigan odam bo’lmasa kerak. Siz lazgi raqsini bilmasangiz ham baribir kuyni eshitiboq beixtiyoriy ravishda o’yinga tushishga harakatga qilsangiz ajablanmang, bu kuy sehrilidir. Ayniqsa, Xorazmliklar shu kuyga raqsga tushganda kuy va raqs bir butun bo’lib xohlagan kishini lol qoldiradi, kuyni tinglab, raqsni tomosha qilib kishi huzurlanadi, ma’naviy ozuqa oladi, xordiq chiqaradi – bu Xorazm lazgisi, lazgi raqsidir. Xorazm milliy liboslari, umuman madaniyati va  urf odatlari bilan ham ajralib turadi.

  Xorazmlik buyuk san’atkor Komiljon Otaniyozovni eslamaslik mumkin emas, uning ovozi dunyoda tengsiz bo’lgan. Hatto Hindistonga safari chog`ida uning og`zini ochib tamog`ini  tekshirib ko’rishni so’rashgan. U esa kulib og`zini ochib ko’rsatgan ekan, chunki bunday yuqori ovoz bo’lishi mumkinligi haqida ularda tasavvur bo’lmagan. Go’yoki u og`ziga yoki tamog`iga mikrofon joylashtirgan deb o’ylaganlar. Toshkent shahrida Komiljon Otaniyozov O’zbekistonda yagona "Lazgi ansambli” ni tashkil etgan.  Bu ansambl bugungi kunda ham faoliyat ko’rsatmoqda. Xorazm Suvoralari bilan mashhur. Suvoralar o’z ichiga nasihatlarni ham olgan bo’lib, Asosan qardosh xalq shoirlari nasihatlari (turkman shoiri Maxtimquli) va o’zbek shoirlari, Alisher Navoiy, Mashrab g`azallari, Umar Hayyom, Ogahiy va shoh va shoir Muhammad Rahimxon Feruz II kabi shoirlar so’zlaridan foydalanib aytiladi. San`atkoru hofizlar, barcha ashula aytuvchilar suvoraga kelganda bir sapchib tushadi. Chunki Suvorani hamma ham maromiga yetkazib aytolmaydi-da. Suvoralar og`ir qo’shiqlardir. Ayniqsa Feruz I, Feruz II, Feruz III kabi ashulalar, shular jumlasidandur. Xorazmlik, Xivalik shoh va shoir, bastakor Muhammad Rahimxon Feruz II bastalagan kuylar uning nomi orqali aytilgan. So’zi esa Ogahiy va Feruzshohning o’ziga tegishli.

    Mushking qoshingni hay’ati – ul chashmi jallod ustina,
    Qatlim uchun nas keltirur  yora- nun eltibon sod ustina,
    Qilg`il tomosho qomatin  - zebosi birla orazin,
    Gar ko’rmasang gul bo’lg`onin -  payvandi shamshod ustina

(Ogahiy so’zi, Feruz musiqasi, Feruz 1 qo’shig`idan parcha)

Feruzshox yaratgan "Sohibi Sulton” ashulasini yurtimizda faqat 2 yoki 3 ta xofizgina ayta olagan. Ular quyidagilar: Olmaхon Haitova (marhuma), Og`abek Sobirov, Rahmatjon Qurbonovlardir. 

Baxshichilikda Qalandar baxshi Nurmatovning oldiga chiqadigani bo’lmasa kerak, unga "O`zbekiston Xalq baxshisi” unvoni berilgan.