Milliy iqtisodiyot tarmoqlari geografiyasining umumiy masalalari
Sanoat, qishloq xo‘jaligi va
transport tarmoqlarini hududiy joylashuviga bir qator omillar ta`sir e`tadi.
Shulardan eng muhimi fan-texnika kashfiyotlaridir: energiya va xomashyoning
yangi turlari, yangi texnologik jarayonlar, yangi transport vositalaridan
foydalanish orqasidan ishlab chiqarishni joylashtirish tamoyillari ham
takomillashadi. Ko`rxonalar xomashyo, yoqilg`i, energetika, suv va hatto,
ishchi kuchi (inson omili)dan foydalanishi bo`yicha ko`p xomashyo, ko`p
energiya talab, ko`p suv va ko`p mehnattalab sifatlarda guruhlanadi. Ularning
har biriga xos tayanch korxona doirasida o`nlab mayda korxonalar ishlab
chiqarish bo`yicha aloqador bo`ladi. Buni ishlab chiqarishning kombinat shaklideyiladi. Muayyan mahsulot ishlab chiqarishga ixtisoslashgan zavodlar o`zaro
hamkorlikda faoliyat ko`rsatadi. Buni ishlab chiqarishni kooperativlashuvi deyiladi. Bunday korxonalarni qurishda ishlab chiqarish
aloqalarining uzluksizligi, transport qulayligi hisobga olinadi. Korxona
qanchalik yirik va ko`p sohaga ixtisoslashsa, uni qayerga joylashtirish
masalasi shunchalik murakkablashadi.
Muayyan asosiy ishlab chiqarish jarayoni
bilan turli ishlab chiqarish jarayonlarining barqaror bog`liqligi ishlab chiqarish sikli deyiladi.
Ko`rib chiqilgan omillar asosida
iqtisodiyot tarmoqlari va korxonalarini hududiy joylashtirishning quyidagi
tamoyillari belgilangan:
- korxona va transport yo`llarini barpo etishda mamlakatning ustuvor
manfaatlari, fan-texnika taraqqiyoti va ekologiya talablarini hisobga olish;
- eng samarali boylikni o`zlashtirish va boyliklardan kompleks
foydalanishga asosiy e`tibor qaratish;
- ko`p energiya va ko`p material talab korxonalarni xomashyo manbasiga
yaqin joyda barpo etish va bunda ishlab chiqarishning kombinatlashuvi,
ixtisoslashuvi hamda kooperativlashuvi e`tiborda bo`lmog`i;
- ishlab chiqarishni geografik joylashuvi mamlakat mudofaa ehtiyojlariga
bo`ysundirilmog`i shart.
Iqtisodiyot tarmoqlarining tadrijiy
rivojlanishi pirovard oqibat sanoat tuguni, sanoat rayoni, qishloq xo`jalik
mintaqalari, transport tuguni va magistrallari shakllanishiga olib keladi.
Ularning aloqadorligidan hududiy ishlab chiqarish majmua (iqtisodiy geografik
rayon)lar vujudga keladi.
Diqqat! Agar siz matnda xatoliklarni aniqlasangiz, ularni belgilab, ma'muriyatni xabardor qilish uchun Ctrl+Enter tugmalarini bosing! Maqolani foydali yoki qiziqarli deb hisoblasangiz ijtimoiy tarmoqlardagi do`stlaringizga matnni belgilab tavsiya qiling!
Sharhlar
Информация
Посетители, находящиеся в группе Гости, не могут оставлять комментарии к данной публикации.
