Антарктида

A ntarktida doimiy muz bilan qoplangan yagona materik, eng sovuq, o‘rtacha balandligi bo‘yicha eng baland (2040 m), Janubiy qutbda Quyoshning chiqishi va botishi bir yilda faqat bir marta kuzatiladi, Yer yuzidagi eng kuchli shamol shu yerga xos, chuchuk suv zaxirasi bo‘yicha (80%) yagona materik, o‘simlik va hayvonot olamiga eng kambag‘al, muzsiz zaminning cho‘kmasi bo‘yicha birinchi o‘rinda (-2555 m), yagona yirik yarimoroli bor, Yer yuzasining «sovuqlik qutbi» («Vostok» stansiyasi, -89,2°C) va «magnit qutbi» shu yerda, bironta mamlakatga tegishli bo‘lmagan va tinchlik hamda ilmiy maqsadlarda foydalaniladigan yagona materik.

А ntarktida yunoncha «anti» - qarama-qarshi, teskari, «arktika» - shimoliy, ya'ni Arktikaning teskari tomoni degan ma'noni anglatadi. Antarktika - muzli qit'a, uning maydoni 52,5 mln km.kv. Antarktida - yaxlit muzli materik bo‘lib, maydoni 14 mln km.kv. Antarktida Janubiy qutbiy doirada, boshqa materiklardan juda uzoqda joylashgan yagona materik. Materikka tutashib turgan 12 ta chetki dengizlari bor. Antarktida boshqa materiklarga nisbatan eng keyin kashf etilgan. Bunga sabab dengiz suvlarining uzoq muddat muzlashi, aysberglarning ko‘pligi, boshqa materiklardan uzoqligidir. 

M aterik o‘rtacha balandligi bo‘yicha eng baland hisoblanadi. Muz qoplamining o‘rtacha qalinligi 2000 m atrofida. Muzning eng qalin joyi 4500 m ga boradi. Lekin muz tagi relyefining deyarli 70% i dengiz sathidan pastda joylashgan. Berd tekisligidagi Bentli cho‘kmasining muzsiz mutlaq chuqurligi -2555 m, muz tagi relyefining o‘rtacha balandligi esa 110 m. Bu jihatdan, Antarktida eng past materik hisoblanadi. Materikning eng baland qismi Elsuerd tog‘laridagi Vinson massividir. Materikda uchta harakatdagi vulqon bor. Shulardan eng balandi - Erebus vulqoni (3794 m).