Toshkent teleminorasi
Toshkent teleminorasi Oʻrta Osiyodagi eng baland binodir. Uning balandligi
375 metrdir. Rasmiy tilda Toshkent
teleminorasi H-375m obyekti deb
ataladi. Teleminora 1978-yildan boshlab, 6 yil davomida qurib
bitilgan. 1985-yilning 15 yanvarida ishga tushirilgan. Ishga tushirilayotgan paytida
Toshkent teleminorasi jahonda balandligi bo‘yicha to‘rtinchi o‘rinda turgan.
O‘shanda u Toronto, Moskva, Nyu-York va Tokiodagiinshootlar
qatorida dunyoning buyuk minoralari xalqaro federatsiyasining a’zosiga
aylangan. Bugungi kunda u Markaziy Osiyoning shu xildagi yagona va eng baland
binosi hisoblanadi. MDH davlatlari teleminoralari ichida esa, Ostankinodan keyingi ikkinchi o‘rinni egallaydi.
Tarixi.
XIX asrning 60-yillariga kelib televideniye va radio O‘zbekiston madaniy hayotida mustahkam joy egallay
boshladi. 1957-yilda bunyod etilgan
180 metrlik birinchi O‘zbekiston telemarkazi 4 millionlik poytaxt va Toshkent viloyati aholisi ehtiyojini yetarlicha qondirish,
televizion ko‘rsatuvlarni ko‘paytirish va tog‘li tumanlarga dasturlarni
yetkazishga ojizlik qilib qoldi.
1971-yilning 1-sentabrida
O‘zbekiston Aloqa vazirligi (hozirgi Respublika Aloqa
va axborotlashtirish agentligi) tasarrufida Toshkent radiotelevizion
uzatish markazi qurilishi direksiyasi tashkil etildi. Qisqa fursat ichida yangi
teleminora loyihasini tayyorlashga kirishildi. Loyiha juda sinchkovlik bilan
o‘rganildi, qayta-qayta sinovlardan o‘tkazildi. Chunki bunday balandlikdagi
inshoot qurilishi hali tajribada bo‘lmagandi. 1978-yilda teleminora
qurilishi boshlandi.
Har qanday
inshootning mustahkamligi albatta poydevoriga bog‘liq. Teleminoraning to‘rt tayanchi
va unga tutashgan uchta oyoqlari 11 metrlik chuqurlikdan ko‘tarilib chiqilgan,
bir-biri bilan bog‘lanmagan temir-beton asoslarga tayangan bo‘lib, muvozanatini
o‘ta yuqori darajada ushlab turishga qodir klassik tizim yaratildi.
Teleminora qurilishi
"11-Balandqurilish” boshqarmasi quruvchilari tomonidan amalga oshirildi.
1984-85-yillardagi qahraton qish sharoiti, balandlik va muntazam shamol, tobora
yuqorilab borayotgan qurilmalar nishab o‘lchovini to‘g‘ri olish oson kechmadi.
Qurilishda Rossiyalik mutaxassislar ham faol ishtirok
etishgan. Minora qurilishi 25 tonna yukni 240 metr balandlikka ko‘tarish
qobiliyatiga ega bo‘lgan maxsus kran yordamida amalga oshirilgan.
1985-yil 15-yanvarda
Poytaxtning Yunusobod tumani Bo‘zsuv yoqasida Toshkent teleminorasi
qad rostladi, inshootning eng baland nuqtasida bayroq hilpiray boshladi.
Teleminora raqamlarda
Balandligi-375 m. (14 ta to‘qqiz qavatli uy va yana
bitta bir qavatli uyning umumiy balandligi bilan teng) Poydevor chuqurligi-11 m Qurilmaga tirgak bo‘lib
turgan po‘lat oyoqlar uzunligi-93 m. Po‘lat oyoqlar poydevori diametri-15 m Teleminora qurilish
materiali-yaxlit payvandlangan po‘lat Minoraning og‘irligi
(jihozlarsiz)- 6000 tonna. (Bu
6192 dona „Neksiya" avtomobilining jamlangan og‘irligiga
teng.)
Teleminoraga chiqish
uchun Shveytsariyaning uchta "Shindler” lifti o‘rnatilgan
bo‘lib, ularning tezligi 1 soniyada 4,8 metrni tashkil qiladi.
Minora qoʻllanishi
Toshkent teleminorasining asosiy vazifalari tele va radiouzatuvdir. Signal Toshkent shahri, Toshkent viloyati,
qisman Sirdaryo viloyati hamda Qozog'iston janubiga uzatiladi. Bundan tashqari gidrometeorologiya xizmati ham oʻtaladi.
Foydalanilgan manbalar:
