PISA topshiriqlari. Ichimlik suvi
Yuqoridagi rasmda shahar uylariga ichish uchun mos keladimi
Suv qanday tozalangan holda taqdim etilishi ko’rsatilgan.
1.1 SAVOL
Ichimlik suvining yaxshi manbai bo’lishi muhimdir. Yer ostida joylashgan suvlar Yer osti suvlari deb ataladi.
Yer osti suvida sirt manbalaridan olingan suvga, ko’llar va Daryolar suviga qaraganda kamroq bakteriyalar va ifloslantiruvchi zarralar borligi sababini aytib bering?
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
VAZIFANI BAHOLASH
Javob to’liq qabul qilinadi - 1 ball
Kod 11: O’quvchilar yer qatlamlari orqali suv oqish (o’tishi) paytida yer osti filtratsiyasiga murojat qilgan javoblar
- Suv qum va tuproq orqali o’tayotganda suv tozalanadi.
- Tabiiy filtrlash mavjud.
- Chunki suv yerdan o’tib ketgandatosh va qum bilan filtrlash sodir bo’ladi.
Kod 12:
O’quvchilar yer osti suvlari yopiq joylarda joylashgan va shu jumladan ifloslantiruvchi moddalardan himoya qiladigan yoki yer usti suvlari osonroq ifloslanishiga murojaat qilgan javoblar
- Yer osti suvlari Yer ostida joylashgan. Shuning uchun ifloslangan havo bu suvni iflos qilishi mumkin emas.
- Yer osti suvlari ochiq emas, chunki ular Yer ostida
- Ko’llar va daryolar havo orqali ifloslanishi mumkin, masalan ularda suzish mumkin , shuning uchun ular toza emas.
* Chunki ko’llar va daryolar odamlar va hayvonlar tomonidan ifloslangan.
Kod 13: boshqa to’g`ri javoblar.
*Yer osti suvlarida bakteriyalar uchun yetarli darajada oziqlantiruvchi muhit yo’q, shuning
uchun ular u yerda mavjud bo’lmaydi.
Javob qabul qilinmaydi
01 kod: Yer osti suvlarining juda ko’p ekanligini ko’rsatadigan javoblar (topshiriq matnidan olingan ma’lumotlar takrorlanadi)
- Chunki suv tozalanadi
- Chunki ko’llar va daryolarda axlat bo’lishi mumkin (Tushunarsiz – nima uchun?)
- Chunki kam bakteriyalar bor
02 kod: tozalash jarayonlariga aniq havolalar bilan javoblar vazifa boshida ko’rsatilgan
- Yer osti suvlari filtrdan o’tadi va xlorlanadi.
- Yer osti suvlari filtrdan o’tadi , ular butunlay tozalaydi.
03 kod: boshqa javoblar
- Suv har doim harakatda bo’lgani uchun
- Chunki suv aralashmaydi va shuning uchun pastdan ifloslik yuqoriga ko’tariladi.
Kod 99: javob yo’q
Savol turi : Ochiq, erkin tarzda yoziladigan javoblar
Kompetensiya: hodisalarni ilmiy izohlash
Mazmuni: Yer va koinot bilan bog`liq tizimlar
Qo’llanilish sohasi: Tabiiy resurslar
Kontekst: global
Savol 1.2
Suvni tozalash ko’pincha bir necha bosqichda amalga oshiriladi, ya’ni yuqoridagi rasmda ko’rsatilgandek 4 bosqichli tozalash jarayonini o’z ichiga oladi (bosqichlar 1-4 raqamlangan). Ikkinchi bosqichda suv tindiriladigan joyga yig`iladi. Ushbu bosqichda suv qanday tozalanadi?
- Suvda bo’lgan bakteriyalar o’ladi.
B) Suvga kislorod qo’shiladi.
C) Shag`al va qum pastga joylashadi.
D) Toksik moddalar eriydi.
VAZIFANI BAHOLASH
Javoblar to’liq qabul qilinadi -1 ball
1 kod: S. Shag`al va qum pastga tushadi.
Javob qabul qilinmaydi
Kod 0: boshqa javoblar
Kod 9: javob yo’q
Savol turi:javob tanlash yo’li bilan
Kompetensiya: hodisalarni ilmiy tushuntirish
Mazmuni: tabiiy tizimlar
Qo’llanilish sohasi: sog`liqni saqlash
Kontekst: global
1.3 Savol
Tozalash jarayonining to’rtinchi bosqichida suv xlorlanadi.
Nima uchun suvga xlor qo’shiladi?
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
VAZIFANI BAHOLASH
Javoblar to’liq qabul qilinadi -1 ball
Ko1 1: bakteriyalar (yoki mikroblar , viruslar) ni olib
tashlash, yo’q qilish yoki yo’q qilish bilan bog`liq javoblar
* Uni bakteriyalardan tozalash.
* Xlor bakteriyalarni o’ldiradi.
Javob qabul qilinmaydi
Kod 0:boshqa javoblar.
- Suv kamroq kislotali bo’ladi va unda suv o’tlari bo’lmaydi.
- Ftordek ta’sir qiladi.
- Suvni yaxshiroq tozalash va qolgan barcha elementlarni yo’qotish (elementlar oshkor qilinmagan).
- Ichish uchun uni toza saqlang.
Kod 9: javob yo’q.
Savol turi: ochiq, erkin tarzda yoziladigan javob
Kompetensiya: hodisalarni ilmiy izohlash
Mazmuni: tirik sistemalar
Qo’llash sohasi: sog`liqni saqlash
Kontekst: global
1.4 savol
Faraz qilaylik, suvni tozalash inshoatlari xodimlari suv sifatini nazorat qilish uchun keyingi namunani tekshirganda suvda ba’zi xavfli bakteriyalar borligi aniqlandi. Jarayon allaqachon yakunlangan.Bu holatda odamlar uyda suvni ichishdan oldin nima qilishlari kerak?
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
VAZIFANI BAHOLASH
Javoblar to’liq qabul qilinadi -1 ball.
Kod 11: qaynoq suv bilan bog`langan javoblar.
* Uni qaynatib oling.
Kod 12: uyda o’tkazganda xavfli bo’lmagan boshqa tozalash
usullari yozilgan javoblar
*Xlor tabletkalarini suvga qo’shing.
* Mayda teshikli filtrdan foydalaning.
Javob qabul qilinmaydi
Kod 01: “professional“ tozalash usullariga mos keladigan javoblar uyda xavf xatarsiz amalga oshirish mumkin emas yoki uyda amalga oshirish deyarli mumkin emas.
*Suvni chelakdagi xlor bilan aralashtirib keyin iching.
* Ko’proq xlor, kimyoviy va biologik tozalovchi vositalar qo’shing
* Distillangan suv
1.5 savol
Ifloslangan suvdan foydalanish quyidagi kasalliklarga olib kelishi mumkinmi?
Har biri qator uchun “Ha" yoki “yo’q" javobni belgilang?
Ifloslangan suvdan foydalanish sababli quyidagi kasalliklarga olib kelishi mumkinmi? | Ha yoki yo’qmi? |
| Diabet | Ha / yo`q |
| Diareya | Ha / yo`q |
| OIV infeksiyasi yoki OITS | Ha / yo`q |
VAZIFANI BAHOLASH
Javoblar to’liq qabul qilinadi -1 ball.
1 kod: uchta to’g`ri javob : yo’q, ha, yo’q belgilangan tartibda.
Javob qabul qilinmaydi
Kod 0: boshqa javoblar
Kod 9: javob yo’q
Savol turi: kompleksli, javob tanlanadigan
Kompetensiya: hodisalarni ilmiy izohlash
Mazmuni: yovvoyi tabiat tizimlari
Qo’llanilish sohasi: sog`liqni saqlash
Kontekst: shaxsiy
