Rossiyadagi hozirgi geosiyosiy vaziyat
Geostrategik nuqtayi nazardan Rossiya Yevrosiyo bilan
bir mazmunga ega deb hisoblanadi. U esa o‘z navbatida Xartlend tushunchasi yoki
Makinder fikri bo‘yicha, «Tarixning geografik o‘qi» bilan bir mazmunga egadir.
Rossiya Yevrosiyo g‘arbi bilan Yevrosiyo sharqini birlashtiradi va o‘ziga xos madaniyati bilan ajralib
turadi. Sobiq Ittifoqning 1991-yilda parchalanib ketishini bugungi kun nuqtayi
nazaridan baholash nihoyatda mushkul. Chunki 1991-yildan keyingi davr juda
qisqa vaqtni o‘z ichiga oladi.
Parchalanishdan keyin vujudga kelgan davlatlarning
bozorlari necha o‘n yillar mobaynida o‘zlari ishlab chiqargan tovarlarga
moslashgan bo‘lib, bu tovarlar G‘arb mamlakatlari va jahon talablariga javob
bermas edi. Rossiyadagi iqtisodiy o‘zgarishlar asosini mineral resurslar,
avvalo neft va tabiiy gaz eksportidan olinayotgan daromad qoplamoqda.
Sobiq Ittifoq parchalanishi natijasida Rossiyaga xos
«yo‘qotishlar» quyidagilardan iborat: a) Boltiq va Qora dengizlarga chiqish
yo‘llari va ularda mavjud portlar soni keskin qisqardi; b) Qora, Kaspiy va
Boltiq dengizlardagi shelflar qisman Markaziy va G‘arbiy Yevropaga to‘g‘ri
olib boradigan yo‘llar yo‘qotildi; e) Rossiya asosan past darajada rivojlangan
davlatlar bilan chegaralanmoqda; f) Rossiya sharqidagi o‘ziga xos demografik
vakuum xitoylik va vetnamliklar tomonidan to‘ldirilmoqda; j) chegaralari
mustahkamlanmagan.
Undan tashqari,
Rossiyada aholi turmush darajasidagi mintaqaviy farq (hozir 1:14 nisbatni
tashkil etadi) tobora kattalashib bormoqda. Buning asosiy sabablari quyidagilardan iborat: iqtisodiyotning xomashyoga
yo‘naltirilganligi; Moskvadagi moliyaviy markazlar va yoqilg‘i-energetika
majmuasi hamda oligarx-axborot tizimlari rahbarlarining mamlakat
iqtisodiyotiga ta’siri; moliya resurslarining 95 foizdan ortiq qismi Moskva,
Sankt-Peterburg va Yekaterinburg kabi shaharlarda to‘planishidir. Shuning 80
foizi Moskva shahriga to‘g‘ri keladi. Bu vaqtning o‘zida Shimoliy Kavkaz
respublikalari juda kam miqdordagi moliyaviy resurslarga ega. Ularda har bir
ish joyiga salkam ikki yuzta ishsiz to‘g‘ri keladi. Shunday qilib, Rossiya
yangi, XXI asrga juda ko‘p pozitsiyalardan mahrum bo‘lgan holda, iqtisodiy
muammolari mavjud davlat sifatida kirdi. Rossiyaning erkin mablag‘lari yo‘q, u
dunyo miqyosida katta tadbirlarni amalga oshirishga qodir emas, lekin Rossiya qudratli
harbiy-sanoat majmuyiga ega.
Eslab qoling!
Aholining turmush darajasi — aholi jon boshiga to`g`ri
keluvchi ichki yoki milliy mahsulot.
Daromadi past davlat — aholi jon boshiga to`g`ri
keluvchi yalpi milliy mahsulot 745 AQSH dollaridan kamni tashkil etuvchi
davlat.
Qashshoq davlat — yuqoridagi ko‘rsatkich 200 AQSH dollaridan
kamni tashkil etuvchi davlat.
Foydalanilgan manbalar:
