Qushlar qanday tozalanadi?
Qushlarning
tabiat qo'ynida sog'lom yashashi uchun oddiy yuvinishidan tashqari ularga toza
va oqar suv lozim. Tabiatdagi ifloslangan suv ularning patlari uchun zararlidir
va uchishlariga xalaqit beradi. Ifloslangan qanot-patlar bilan qushlar
ucholmaydi ham, suzolmaydi ham.
Xo'sh,
buning sababi nimada? Qanotlarining
tuklari bir-biriga chirmashgan holatda bolishi ularning mustahkamliginita’minlaydi.
Suvsizlikdan esa ular qurib, yopishib qoladi va natijada oson sinadi.
Suvda
yuvinib chiqqan qushlar silkinib, patlaridagi ortiqcha suvni chiqarishi bilan
birga uchishi uchun lozim bo'ladigan qanotlarining tuzilishini qayta tiklaydi.
O‘rdak,
g‘oz kabi qushlar yuvinib, qurinib olgach patlariga yog` surkaydilar. Boshqa sut emizuvchi hayvonlarda va odamda teri ostida uni yog'lab
turadigan bezlar mavjud. Qushlar esa buni o‘zlari bajarishga majburlar. Bu ularda tug'ma instinkt bo‘lib, har kuni
bajariladigan odatdir. Avval tumshug'i bilan bezni ezib, undan yog‘ ajratib
olishadi. So'ngra tumshug'iga yog'dan olib ko'kragi, yon tarafdagi patlari,
qorni, dumi va oyoqlarini yog‘laydilar. Oxirida esa boshini yog'laydi. Albatta
tumshug'i bilan boshiga yetish mushkul ish. Shuning uchun boshini orqasiga
aylanma harakatlar bilan ishqalaydi.
Buni
qarangki, qushlarning ayrimlari o'zlariga upa ham sepishadi. Agar kabutar
yuvingan suvga qarasangiz, yuzasi yengil, sezilar-sezilmas qoplam bilan
qoplanadi. Qarqara yuvingan suv esa ko'kimtir tusga kiradi. Afrika to'tiqushi
yuvinganidan so‘ng esa suv qizil rangdagi upa sepilgan ko'rinishda bo'lib
qoladi. Buni to'tiqushni yelkangizga o'tqizganingizda ham sezishingiz mumkin.
Yelkangizxuddi un sepilgandek bo'lib qoladi.
Bulardan tashqari aksari qushlar tanalarini tozalashda
chumolilardan foydalanishadi. Ularni tutib, tumshuqlari yordamida
qanotlari ostida ezishadi. Chumoli kislotasi ularning parazitlar bilan
kurashishida antiseptik vosita hisoblanadi.
Pashshaning eng ozoda
hasharot ekanligini hamma ham bilavermasa kerak. U bo‘sh qoldi deguncha
astoydil uzoq va huzurlanib yuvinadi.
Pashshaning dushmani
bo'lgan o'rgimchak bo`lsa, bir chetda pashshani paqqos tushirgandan so'ng
shunaqangi tozalanadiki, go'yo tozalik bo‘yicha musobaqada ishtirok
etayotgandek tuyuladi.
Ilonlarning pardoz anjomi juda oddiy va sodda.
Ular vaqti kelganda ifloslangan va keraksiz terilaridan voz kechib
qo'yaqoladilar. Eski terilari bilan birga ko‘zni himoyalovchi qovoq kabi
tuzilishga ega bo'lgan, chang bosgan "ko`zoynaklarini”
ham almashtirishadi.
Foydalanilgan manbalar:
