16-iyun Afrikada yovvoyi tabiat kuni
Afrika yovvoyi tabiat kuni insonlar diqqatini yovvoyi fauna (hayvonlar) va flora(o'simliklar)ga e'tibor qaratishga imkon beradi. Bu kun bizga yovvoyi tabiatni muhofaza qilish zaruriyati, unga nisbatan sodir etilgan jinoyatga qarshi kurash olib borish, yetkazilgan zararning iqtisodiy, ekologik va ijtimoiy oqibatlari haqida eslatadi. Davlat rahbarlari, bosh vazir va vazirlar atrof-muhitni muhofaza qilish va sayyoramizni asrashga va'da beradilar. Atrof-muhitni asrash masalalari bilan alohida davlat muassasalari shug'ullanishadi. Bu kunda atrof-muhit muhofazasi bo'yicha ko'plab Afrika konvensiyalarida imzolanadi. Yovvoyi tabiatni amaliy qadri insonlarning ekologik, genetik, ijtimoiy, iqtisodiy, ilmiy, ta'lim, madaniy va estetik, farovon turmush tarzi rivojlanishi bilan bog'liq. Shu bois, barcha davlatlar, Birlashgan Millatlar Tashkiloti a'zolari, Afrika yovvoyi tabiat himoya qilish tashkilotlar va nodavlat tashkilotlarga barcha insoniy jamiat va shaxslarga yovvoyi tabiat festivalida ishtirok etish tavsiya qilinadi. Yo'qolib ketish xavf-hatari bo'lgan yovvoyi fauna va flora turlarining Afrika yovvoyi fauna savdosi haqidagi Konvensiyaning kotibiyati Birlashgan Millatlar Tashkiloti tizimidagi boshqa tashkilotlar bilan hamkorlikda Afrika yovvoyi tabiat kunini o'tkazilishiga ko'maklashadi. 2012-yil 15-iyun kuni Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasining 68 sessiyasi qarori bilan, yovvoyi fauna va flora masalalari bo'yicha xabardorlikni oshirish maqsadida, 16-iyun Afrikada yovvoyi tabiat kuni deb e'lon qildi. Bu sana 1985-yil qabul qilingan Yovvoyi fauna va flora turlarini Afrika yovvoyi fauna savdosi haqidagi Konvensiyasi (SITES) kuni bilan to'g'ri keladi, o'z navbatida, yo'qolib ketayotgan turlarni Afrika yovvoyi fauna savdosini tartibga solishda katta ahamiyatga ega.
16-iyun ayollardan birinchi bo’lib Valentina Tereshkova kosmosga parvoz qilgan kun.
Tereshkova (Nikolaeva) Valentina Vladimirovna kosmonavt–uchuvchi 1937-yil 6-martda Yaroslavlni Maslennikovo qishlog’ida ishchi oilasida tug’ilgan. 1970-yilda injiner-polkovnik, 1962-yil 22-iyunda Sovet Ittifoqi qahramoni unvonlarini olgan. N.E.Jukovskiy nomidagi Harbiy-havo injinerlik akademiyasini 1969 yilda tugatgan. Yaroslavl aeroklubida parashut sporti bilan shug’ullangan va 163 marta sakragan. 1963yil 16-19-iyunda ayollardan kosmosga birinchi bo’lib parvoz qilgan. "Vostok-6” kosmik kemasi Yer atrofini 48 marta aylanib, 70 soat 41 minut mobaynida 2 mln.kmga teng masofani uchib o’tdi. 1968-yilda Xotin-qizlar komitetining raisi, 1969-yilda Xalqaro demokratik xotin-qizlar federasiyasining vise-prezidenti, jahon tinchlik kengashining a’zosi bo’lgan. Orden, medallar, shuningdek chet el ordenlari bilan mukofatlangan. Oyning orqa tomonidagi krater Tereshkova nomi bilan atalgan.
16-iyun Afrikada bolalarni himoya qilish kuni
Har yili 16-iyunda Afrika hamjihatlik tashkiloti (Organization ofAfrican Unity) tashabbusi bilan dunyoda Xalqaro afrikalik bola kuni (International Day of the African Child) nishonlanadi. Birinchi marta bayram 1991-yilda nishonlangan edi, o’shandan beri kunning asosiy mavzusi dunyo jamoatchiligi, siyosatchilarning va tibbiy tashkilotlarning diqqatini afrika bolalarining muammolariga va ularning kundalik hayoti sharoitlariga jalb qilish bo'ldi. Xalqaro afrikalik bola kuni sanasining tayinlanishiga Janubiy Afrika Respublikasida 1976-yili 16-iyunda poytaxti Yoxannesburg janubi-garbiy chekkasidagi Soueto (Soweto-South Western Townships) manzilgohida yuz bergan fojeali voqyealar sabab bo’lgan edi. Shu kuni minglab qora tanli o‘quvchilar ko‘chalarga chiqib maktab ta'limi sifatini ko’tarishni va o'z qadrdon tilida o‘qitishni talab qilishdi. Yuzlab yosh afrikaliklar hukumat qo’riqlash kuchlari tomonidan o’tib tashlandi. Keyingi ikki hafta mobaynida yuzdan ortiqroq kishi o‘ldirildi va mingdan ortig’i yaralandi. Rasmiy ma'lumotlarga xabar berishicha, 1976-yil 16-iyunidan 1977-yil 28-fevraligacha davom etgan qo’zg’alon natijasida politsiyachilar 575 kishini halok qilishdi va 6 ming kishini hibsga olishdi. 2011-yilda o'tgan tadbirlarda qarovsiz qolgan bolalarning qashshoq holatiga diqqat-e'tibor qilishga qaror qilindi, Afrikada ularning soni, ayrim baholarga ko’ra, 30 millionni tashkil etadi. "Qarovsiz bola" iborasi tez-tez mamnuniyat bilan tanqidga olinadi, lekin YUNISEF (UNICEF - United Nations Children's Fund) bunday bolalarni shunday ta'riflaydi: "ular shahar (urbanisticheskoy srede) muhitida yashashyapti; ota-onasi yoki boshqa qarindoshlari bor, lekin ular bilan aloqa kuchsiz yoki mavjud emas; bolalar yashash uchun har xil usullar o’ylab topishyapti, yashab qolishning yagona yo'li bu ko’cha deb tushunishadi». Ma'lumki, qarovsiz bolalar dunyoda hammadan ko‘ra kam himoyalangan bolalar hisoblanadilar, ular bir necha bor zo‘ravonlikka yo’liqishadi, ishlatish, jismoniy va ma'naviy kamsitishlarga duch bo’lishadi. O’qish uchun haq-ko‘pchilik afrika bolalarning yana bitta katta muammosi. Ehson qiluvchi tashkilotlarning zo’r berishlari va yordamiga qaramay, bugun qonun va amaliy hayot orasida yengib bo‘lmaydigan g‘ov mavjud. Xuddi shuning uchun xalqaro tashkilotlar, Afrika davlatlari uyushmasi va YUNISEF boshchiligida har yili millionlab afrika bolalari hayotini insoniy hayotga yaqinlashtirish mo‘ljali bilan tashabbuslar qilishadi, munozaralar uyushtirishadi.
Foydalanilgan manbalar:
