Konsumentlar
0‘simliklar
to‘plagan organik moddalarni iste’mol qiluvchilar, bular hayvonlar bo‘lib, ular
- konsumentlar
deb ataladi. Konsumentlar ekotizimda moddalar aylanishida qatnashuvchi
organizmlar hisoblanadi. Konsumentlar o‘z navbatida I, II, III tartiblarda
bo‘lishi mumkin.
Birinchi
tartibdagi konsumentlarga o‘txo‘r hayvonlar kiradi. Ularga quruqlikdagi keng
tarqalgan, ko‘pchilik qushlar, sudralib yuruvchilar, sut emizuvchilar kiradi.
Suv havzalarida molluskalar va mayda qisqichbaqasimonlar hisoblanadi.
II va III tartibdagi konsumentlarga
etxo‘r yoki yirtqich hayvonlar kiradi. Ular o‘z o‘ljalarini ushlab olishi,
ovlashi yoki boshqa yo‘llar bilan qo‘lga oladi. Ayrimlari o‘laksa bilan
oziqlanishi yoki parazit hayvon bo‘lishi mumkin.
Hayvonlar
biologik resurslarning ajralmas bir qismi bo‘lib, tabiatda moddalar va energiya
almashinuvida muhim rol o‘ynaydi.
Inson
hamisha ham hayvonlarga to‘g‘ri munosabatda bo'lavermaydi. Natijada, hozirgi
kunga kelib insonning ta’sirida dunyo bo‘yicha hayvonlarning 600 ga yaqin turi,
jumladan sut emizuvchilarning 120 turi, qushlarning 150 turi yo‘q qilindi.
Bular insonning bevosita yoki bilvosita ta’siri natijasida yuzaga keldi.
Kishilar ovchilik qilib, shunchaki ermak uchun, yerlarni o‘zlashtirib, yerlarga
turli zaharli moddalar (pestitsidlar) ishlatib va boshqa yo‘llar bilan
hayvonlarni yo‘q qilishdi. Buning natijasida burchal zebrasi, sayyoh kaptar,
havo rang ot, karolin to‘tiqushi va boshqa hayvonlar Yer yuzidan butunlay yo‘q
bo‘ldi.
Agar bunday holning oldini olishda,
hayvonot dunyosini muhofaza qilishda, ularning sonini tiklashda ishtirok
etmasak, oxir-oqibat bu tabiat muvozanatini saqlab turgan ajoyib mavjudotlar
yana ham kamayib biosferadagi muvozanat butunlay izdan chiqishi mumkin. Bu esa
yerdagi modda almashinishning buzilishiga olib keladi. Shuning uchun har bir
tirik organizmga ehtiyotkorlik bilan munosabatda bo‘laylik, ularni ayab -
asraylik.
