G`alati kasallik
Allergiya.
Bu so ‘zni siz albatta tajribaga boy va bilimdon kattalardan eshitgan
bo'lsangiz kerak. Bunga taajjublanmasa ham bo'ladi. Chunki sayyoramizdagi har bir
yettinchi kishi allergiyadan qiynaladi. Bu nima
balo ekan? Allergiya
so‘zi yunoncha so‘z ekanligini inobatga olsak, ikkita yunonni - Dionis bilan
Afonyani tasavvur qilaylik. Ular xurmo yeyishmoqda. Xurmoni yeb bo‘lib Dionis
rohatlanyapti, Afonya esa allergiyadan qiynalyapti. Qani bu yerda adolat? Nimaga
Dionis ham kasal boimadi? Chunki Afonyaning organizmi o‘zining dushmani -
allergenlarga (allergiyani qo‘zg‘atuvchi moddalar) duch kelgan. Ular shirin
xurmo tarkibida bor.
Afonyaning
baxtsizligiga allergenlar aybdor ekanda! Yo‘q, yo‘q va yana bir bor yo‘q!
Allergenning o‘zida ayb yo‘q. Organizmning himoya tizimi xurmo tarkibidagi
beg'araz moddani dushman deb qabul qilib, unga qarshi "urush ochdi” boshlab
yubordi. Ushbu "urush” natijasida qonga alohida moddalar-gistamin yoki shunga
o‘xshash moddachiqariladi. Natijadako‘zdan yosh oqadi, yo‘tal va aksirish
boshlanadi, badanga narsa toshadi. Bular hali hammasi emas. Immun tizimining
ajoyib xususiyati bor - bu yaxshi xotira. U begona modda bilan bir bor
to‘qnashgandayoq yaxshi eslab qoladi va u bilan yana uchrashganda darhol tanib
qolib, "jangga kiradi”.
Eng
mashhur allergenlarga albatta, shokolad, sitrusli mevalar (limon, apelsin,
mandarin va h.k.) ananas, tuxumli kremlar kiradi. Allergiya qo‘zg‘atuvchilarga
olma, nok va danakli mevalar (olcha, o'rik, shaftoli va h.k), yong‘oq,
shuningdek, yeryong‘oq vabodom kiradi. Sabzavotlardan pomidor, petrushka va
ba’zi ko‘katlar allergen hisoblanadi.
Nafas
yo‘llari orqali organizmga tushadigan allergenlar haqida ham unutmang. Ular o‘z
uyingizda yil bo‘yi sizga tahdid qiladi. Bu xonadoningizdagi changdir. Changda
bitta emas, balki anchagina allergen bo‘ladi. Ular orasidajun, qog‘oz, soch
tolasi, qazg‘oq boiaklari bor.
Kasb
allergiyasi ham mavjud, masalan, un va non sanoati xodimlarida unga,
chorvadorlarda chorva juniga, qumvchilarda yelim va bo’yoqqa nisbatan. Bizning
sevimli uy hayvonlarimiz (mushuk, kuchuk, sichqonlar) - kuchli allergen manbasi
hisoblanadi. Ari chaqqanida ham kishi allergiyaga uchrashi mumkin.
Hayotda allergiyaning qiziq turlari ham uchrab turadi,
misol uchun, yorug'likka allergiya, kishining o‘z organizmiga va hatto suvga!
Olimlarning
ta’kidlashicha, allergiyaning asosiy sababi - noxush ekologik vaziyatdir.
Atrof-muhitning ifloslanishi immun tizimini zaiflashtiradi va avvallari
organizmimiz e’tibor bermagan narsalarga ham sezgir bo‘lib qoladi.
Bugungi
kunda barcha mamlakatlarning shifokorlari allergiyani yengish uchun dori qidirishmoqda,
ammo uning sabablarini bartaraf etmasdan turib kurashish befoyda. Allergiyadan
faqat sayyoramizda tartib o‘rnatib, atrof-muhit ifloslanishini kamaytirib,
daryo va ко‘llar, havo
tozaligini tiklabgina qutulish mumkin.
Buni eng kichik vazifadan, ya’ni, o‘zingiz yashayotgan
uyni tozalab chiqishdan chiqishdan boshlash kerak.
Foydalanilgan manbalar:
